Monthly Archives: April 2023

Աղստև

Աղստև, Ախստև, Աղաստև, Աղստաֆա, Աղստաֆինկա, գետ, հոսում է Հայաստանում և Ադրբեջանում։ Այն սկիզբ է առնում Փամբակի լեռներից։ Սկզբում մի փոքրիկ առվակ է, սակայն Դիլիջանի մոտ հորդանալով դառնում է ջրառատ գետ։ Սնվում է գերազանցապես ձնհալքից և անձրևաջրերից։ Վտակներից հայտնի են Գետիկը և Ոսկեպարը, որոնցից առաջինը հոսում է Միափորի և Արեգունի լեռների միջև ընկած կիրճով։ Խորությունը մեծ չէ, սակայն վարարումների ժամանակ դառնում է խիստ վտանգավոր։ Երկարությունը 133 կմ է։ Ջրի ծախսը՝ 8,22 խմ/վ, հոսքը 256 միլիոն խմ։

ՀՀ տարածքում Աղստևի վրա կառուցված է Ջողասի ջրամբարը, իսկ գետի ստորին հոսանքում (Արդրբեջանի տարածքում)՝ Աղստևի ջրամբարը։

Գունային խաղեր

1․Պարկում կա 3 կանաչ, 6 դեղին և 12 կարմիր գնդակ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդակ պետք է հանել պարկից համոզված լինելու համար, որ

ա)դրանցից գոնե մեկը դեղին է։
12+3+1=106

բ)դրանցից գոնե մեկը կանաչ է։

6+12+1=19

գ)դրանցից գոնե մեկը կարմիր է։

6+3+1+10

դ)դրանց մեջ կլինեն բոլոր գույնի գնդակներից։

12+6+1=19

ե)նրանցից երկուսը հատկապես լինեն տարբեր գույնի։

12+1=13

զ) հանած գնդակների մեջ կունենանք գոնե երկու միագույն գնդակ։

3+1=4

2.Տուփում կա 7 կանաչ, 2 վարդագույն և 10 կարմիր մատիտ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մատիտ պետք է հանել տուփից համոզված լինելու համար, որ

ա)դրանցից գոնե մեկը վարդագույն է։

4+10+1=18

բ)դրանցից գոնե մեկը կանաչ է։

10+2+1=13

գ)դրանցից գոնե մեկը կարմիր է։

7+2+1=10

դ)դրանց մեջ կլինեն բոլոր գույնի մատիտներից։

12+1=13

ե)նրանցից երկուսը հատկապես լինեն տարբեր գույնի։

10+1=11

զ) հանած մատիտների մեջ կունենանք գոնե երկու միագույն մատիտ։

2+1=3

3․Պարկում կա 2 կանաչ, 4 կարմիր և 7 սպիտակ գնդակ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդակ  պետք է հանել պարկից համոզված լինելու համար, որ դրանց մեջ կլինեն 3 տարբեր գույնի գնդակ։

7+4+1=12

4․ Պայուսակում կա 4 վարդագույն, 6 դեղին և 3 շականակագույն մատիտ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մատիտ պետք է հանել պայուսակից համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե 1-ը  դեղին է։

4+3+1=8

5․ Պայուսակում կա 3 կանաչ, 5 դեղին և 15 կարմիր գնդիկ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե 1-ը   կանաչ է։

5+15+1=21

6.Տուփում  կան  18 կապույտ, 7 կանաչ և 16 դեղին փոքրիկ գնդիկ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից  համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը կապույտ  է։

18+16+1=35

7.Տուփում կա 7 սև, 5 դեղին և 4 կարմիր մատիտ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մատիտ պետք է հանել տուփից համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը դեղին է։

7+4+1=12

8.Տուփում կա 3 նարնջագույն և 4 կարմիր մատիտ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մատիտ պետք է հանել տուփից համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը նարնջագույն է։

4+1=5

9.Տուփում կա 10 երկնագույն և 5 սև մատիտ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մատիտ պետք է հանել տուփից համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը երկնագույն է։

5+1

10․ Սիրելի սովորողներ, այժմ կազմեք նմանատիպ խնդիրներ։

Գունային խաղեր

  1. Տուփում  կան  8 կարմիր, 11 կանաչ և 6 դեղին փոքրիկ գնդիկներ։
    ա) Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից  համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը կանաչ  է։
    1)8+6=14

2)14+1=15

բ) Առանց նայելու ամենաքիչը  քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից  համոզված լինելու համար, որ դրանցից գոնե մեկը դեղին  է։

1)11+8=19

2)19+1=20

գ) Առանց նայելու ամենաքիչը  քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից  համոզված լինելու համար,  որ դրանցից գոնե մեկը  կարմիր   է։

1)11+6=17

2)17+1=18

դ) Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից  համոզված լինելու համար, որ դրանց  մեջ  կլինեն բոլոր գույնի  գնդիկներից ։

1)11+8+1=20

ե) Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որպեսզի նրանցից  երկուսը հատկապես լինեն տարբեր գույնի,

1)11+1=12

զ) Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որպեսզի երեքը  հատկապես լինեն տարբեր գույնի։

11+18+1=20

է) Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որ ունենանք գոնե երկու միագույն գնդակներ։

3+1=4

  • Արկղում կան  5 կարմիր, 7 կապույտ և 3 կանաչ փոքրիկ գնդիկներ։

Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որպեսզի նրանցից․

ա)երկուսը հատկապես լինեն տարբեր գույնի,

1)7+1=8

բ)երեքը  հատկապես լինեն տարբեր գույնի,

7+5+1=13

  • Տուփում  կա  7 կարմիր,  10 կանաչ  և 5 կապույտ  փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու՝ տուփից   ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է վերցնել՝  համոզված լինելու համար, որ վերցրածների մեջ  կլինեն բոլոր գույնի  գնդիկներից։
    10+7+1=18
  • Տուփում  կա  6 դեղին, 11 կանաչ, և   8 կարմիր փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է վերցնել, որպեսզի   դրանցից գոնե մեկը լինի կարմիր։
    11+6=17

17+1=18

  • Տուփում  կա  9 կանաչ, 7 կապույտ  և   6 դեղին փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից համոզված լինելու համար, որ գոնե 1 կապույտ գնդիկ է հանվել։

9+6+1=16

  • Տուփում  կա  11 կանաչ, 6 սև   և   8 կարմիր փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից համոզված լինելու համար, որ գոնե 1 կանաչ գնդիկ է հանվել։

6+8+1=15

  • Տուփում  կան  6 սև, 8 կարմիր և 7 կապույտ   փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից համոզված լինելու համար, որ գոնե 1 սև գնդիկ է  հանվել։

8+7+1=16

  • Տուփում  կան  6 սև, 8 կարմիր և  5 դեղին  փոքրիկ գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել  տուփից համոզված լինելու համար, որ գոնե 1 կարմիր գնդիկ է հանվել։
    6+5+1=12
  • Պարկում կա 2 կանաչ, 4 դեղին և 7 կարմիր գնդիկներ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որպեսզի դրանց մեջ լինեն տարբեր գույնի գնդիկներ։

7+4+1=12

  1. Տուփում կա 10 կանաչ, 6 դեղին և 4 կարմիր գնդիկ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որպեսզի դրանցից գոնե մեկը լինի դեղին։

10+4+1=15

  1. Արկղում կան երեք գույնի գնդիկներ։ Առանց նայելու

ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ վերցնելով՝ կարելի է համոզված լինել, որ կունենանք գոնե երկու միագույն գնդակներ։

5

ՀՈՂԸ ԵՎ ԿԵՆԴԱՆԻ ՕՐԳԱՆԻԶՄՆԵՐԸ

  1. Ի՞նչ կենդանի օրգանիզմներ են հանդիպում հողում:
    վորդ,բակտրիա,
  2. Ի՞նչ է հողը, իսկ հումո՞ւսը:
    Հողը երկրագնդի մակերևույթի վերին բերրի շերտն է:
  3. Ինչո՞ւ է հողի վերին շերտը մուգ գույնի:
    Դա լինում է երբ հումուս շատ է լինում
  4. Ի՞նչ նյութեր են պարունակվում հողում:
    Հողում կա ջուր, թթվածին և այլ նյութեր։
  5. Ի՞նչ են պարարտանյութերը:
    նյութեր և լրացուցիչ սնունդ են բույսի համար:
  6. Ի՞նչ նպատակով են իրականացնում հողի արհեստական ոռոգումը, փխրեցումը:

Երբ անձրևները սա­կավ են, անհրաժեշտ է արհեստական ոռոգում, որի համար օգտագործում են լճերի, գետերի, ջրամբարների, ջրանցքների ջրերը: Իսկ թթվածնով հարստացնելու համար հողը փխրեցնում են:

Թեսթ  11


Հովհաննես Թումանյան

Մայրը

Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը պատահեց։ Էս դեպքից  հետո ես չեմ մոռանում էն գարնան իրիկունը: Ծիծեռնակը բույն էր շինել մեր սրահի օճորքում։ Ամեն տարի աշնանը գնում էր, գարնանը ետ գալի, ու նրա բունը միշտ կպած էր մեր սրահի օճորքին։ Ե՛վ գարունն էր բացվում, և՛ մեր սրտերն էին բացվում, հենց որ նա իր զվար□ ճիչով հայտնվում էր մեր գյուղում ու մեր կտուրի տակ։
Եվ ի՜նչ քա□ցր էր, երբ առավոտները նա ծլվլում էր մեր երդիկին, կամ երբ իրիկնապահերին իր ընկերների հետ շարժվում էին մի երկար ձողի վրա ու «կարդում իրիկնաժամը»:

Եվ ահա նորից գարնան հետ վերադար□ել էր իր բունը։ Ձու էր ածել, ճուտ էր հանել ու ամբողջ օրը ուրախ ճչալով թռչում, կերակուր էր բերում իր ճուտերին։ Էն իրիկունն էլ, որ ասում եմ, եկավ, կտցում կերակուր բերեց  ճուտերի համար։ Ճուտերը ծվծվալով բնից դուրս հանեցին դեղին կտուցները։

Էդ ժամանակ, ինչպես եղավ, նրանցից մինը, գուցե ամենից անզգույշը կամ ամենից սովածը, շտապեց, ավելի դուրս ձգվեց բնից ու ընկավ ներքև։

Մայրը ճչաց ու ցած թռավ ճուտի ետևից։ Բայց հենց էդ վայրկյանին, որտեղից որ է, դուրս պրծավ մեր կատուն, վեր թռցրեց փոքրիկ ճուտը։

– Փի՛շտ, փի՛շտ, – վեր թռանք ամենքս, իսկ ծիծեռնակը սուր ծղրտալով ընկավ կատվի ետևից` նրա շուրջը թրթռալով կտցահարելով, բայց չեղավ։ Կատուն փախավ- մտավ ամբարի տակը։ Եվ այս ամենն այնպես արագ կատարվեց, որ անկարելի էր մի բան անել։

Ծիծեռնակը դեռ ծղրտալով պտտվում էր ամբարի շուրջը, իսկ մենք` երեխաներս, մի-մի փայտ առած պտտվում էինք ամբարի տակը, մինչև կատուն դուրս եկավ ու փախավ դեպի մարագը՝դունչը լիզելով։

Ծիծեռնակը դատարկ կատվին որ տեսավ, մի զիլ ծղրտաց ու թռավ, ի□ավ դիմացի ծառի ճյուղին։ Այնտեղ լուռ վեր եկավ։ Մին էլ տեսանք` հանկարծ ցած ընկավ մի քարի կտորի նման։ Վազեցինք, տեսանք` մեռած, ընկած է ծառի տակին։

Մի գարնան իրիկուն էր որ այս դեպքը պատահեց։ Շատ տարիներ են անցել, բայց ես չեմ մոռանում այն գարնան իրիկունը, երբ ես առաջին անգամ իմացա, որ ծիծեռնակի մայրն էլ մայր է, ու սիրտն էլ սիրտ է, ինչպես մերը:

1.Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝                  

         լրացնելով բաց թողած տառերը:
        զվարդ

քաղցր

վերադարցել
իջավ

2. Ի՞նչ է նշանակում ծղրտալով բառը.

     ա/ ծիծաղելով

     բ/ թռչկոտելով

     գ/ ճչալով

     դ/ մկկալով

3. Դու՛րս գրիր տեքստում ընդգծված  բառերը ̀  դիմացը  գրելով  դրանց  հոմանիշները  (իմաստով մոտ  բառեր):

դեպքից – պատահմունք
վայրկյանին-  Ակնթարթ
զիլ- Սուր
մայրն- մամա

4. Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը.

   ա/ իրիկնապահ-բարդ

  բ/անզգույշ-ածանցավոր

  գ/փոքրիկ-պարզ

  դ/այնտեղ-բարդ

5. Տեքստից դու՛րս գրիր  եզակի թվով չորս գոյական և դարձրու՛  հոգնակի:

Օրը-օրեր
Սիրտն-սռտեր

Ճյուղին-ճուղերին

Ծառի- ծառերին

6. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակն է սխալ.

    ա/ վազեցինք-գոյական

    բ/ երկար- ածական

    գ/ կտուց-գոյական

    դ/ դեղին-ածական

7. Գտի՛ր տրված նախադասության մեջ գործողություն կատարողին և նրա կատարած գործողությունը։

Մայրը ճչալով թռավ ներքև ընկած ճտի ետևից:

8. Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց է թողած  կետադրական նշան: Լրացրո՛ւ:
Մի գարնան իրիկուն էր ,որ այս դեպքը պատահեց:
9. Դու՛րս գրիր ստեղծագործության գլխավոր իմաստն արտահայտող նախադասությունը:
Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը պատահեց։

10. Ի՞նչ սովորություններ ունեն ծիծեռնակները:
Ծիծեռնակները ետ են վերադառնում այնտեղ, որտեղ չվել են տաք երկրներ։

11.Ծիծեռնակի ո՞ր ճուտը կատվի զոհը դարձավ.

       ա/ամենից փոքրը կամ ամենից անկարգը

       բ/ ամենից անվախը կամ ամենից չարաճճին

        գ/ ամենից մեծը կամ ամենից հնարամիտը

        դ/ ամենից անզգույշը կամ ամենից սովածը

12. Ի՞նչ պատահեց ծիծեռնակին, երբ տեսավ դատարկ կատվին.

        ա/թռավ-գնաց, որպեսզի կերակուր բերի

         բ/ հանգիստ նստեց ծառի ճյուղին

        գ/ քարի կտորի նման ցած ընկավ ճյուղից

        դ/ ծլվլում էր երդիկին

13. Ինչո՞ւ երեխաները չկարողացան փրկել ծիծեռնակի ձագին:

Երեխաները չկարողացան փրկել ծիծեռնակի ձագին, որովհետև ծիծեռնակը դատարկ կատվին որ տեսավ, մի զիլ ծղրտաց ու թռավ, իջավ դիմացի ծառի ճյուղին։ Այնտեղ լուռ վեր եկավ։ Մին էլ տեսանք` հանկարծ ցած ընկավ մի քարի կտորի նման։ Վազեցինք, տեսանք` մեռած, ընկած է ծառի տակին։

Дельфины

Дельфины
Существует много легенд о сообразительности дельфинов, об их общительности. Вы слышали рассказы о жизни дельфинов, об их любви к людям? Наблюдения учёных показали, что дельфины легко поддаются приручению и дрессировке. Своё доверие они доказывают даже в неволе. Они охотно берут пищу из рук человека, обучаются игре в мяч, прыгают через обруч. Дельфины — дружный народ. С нежностью они заботятся о своём друге. Дельфины не думают об опасности и мчатся на помощь друг другу, когда случается беда.

Как дельфины заботятся друг о друге?
дельфины если бида памагают о друг друге.
Это мой брат Игорь. Я говорю о своём брате.
Это твой брат Борис. Ты говоришь о своём брате.
Это её брат Саша. Она говорит о своём брате.
Это его брат Виктор. Он говорит о своём брате.
Это наш брат Юра. Мы говорим о своём брате.
Это ваш брат Борис. Вы говорите о своём брате.
Это их брат Сергей. Они говорят о своём брате.
Я жду своего брата, свою сестру и своих родителей.
Он (она) ждёт своего брата, свою сестру и своих родителей.


кого? — себя
кому? — себе
кого? — себя
кем? — собой
о ком? — о себе

Вставь в предложения вместо точек себя в нужной форме.
Больной пришёл в  себя  и попросил пить.
Она видит себя в зеркале.
Андрей купил себе новую книгу.
Вы заказали … билеты в театр?
Я положил портфель около себе .
Медведь посмотрел вокруг себя .


Чей это карандаш? — мой, твой, его, её
Чья это ручка? — моя», твоя, его, её
Чьё это перо? — моё, твоё, его, её
Чьи это тетради? — мои, твои, их, наши

Отгадай загадку, назови нужное слово.
Ты стоишь — и он стоит.
Ты спешишь — и он спешит.
И тогда мелькают спицы,
Как в руках у кружевницы.
По тропинке и с откоса
Шелестят его колёса.
Я объеду целый свет
На тебе,тен !

1. Որոշեք՝ ընդգծված բառերը որ հոլովով են դրված:

Նրանք մետեցան կախարդական ծառին:

Ծառին- Տրական

Հայրենիքից հեռու ապրող մարդը միշտ տխուր և միայնակ է:
Հայրենիքից- Բացառական
մարդը- Հայցական

Դա մի շքեղ շինություն էր, որը գտնվում էր քաղաքից հեռու բլրի վրա:
քաղաքից- Բացառական
բլրի- Սեռական

Մոտենալով կարկաչուն գետակին տղան փայտով ստուգեց խորությունը և զգուշորեն ոտքը մտցրեց ջրի մեջ:
գետակին- Տրական
փայտով- Գործիական
ջրի- Սեռական

Երկնքի կապույտ անդորրության մեջ երևում էին արևի առաջին շողերը, որոնք ավետում էին պայծառ օր:
Երկնքի- Սեռական
արևի- Սեռական

Շողերը- Հայցական

2. Հոլովեք հետևյալ բառերը՝ քար, քաղաք, սահնակ, մայր, աշուն, գլուխ, բնություն:
Ուղղական ով, ինչ- քար, քաղաք, սահնակ, մայր, աշուն, գլուխ

Սեռական ում, ինչի- քարի, քաղաքի, , սահնակի,մոր,աշունան,գլուխի

Տրական ում, ինչին- քարին,քաղաքին, , սահնակին, մայրին,աշունին

Հայցական ում, ինչը- քարը, քաղաքը, , սահնակը, մայրը, աշունը, գլուխը

Բացառական ումից, ինչից- քարից, քաղաքից,սահնակիցը, աշունից, գլուխից

Գործիական ումով, ինչով- քարով, քաղաքով, սահնակով, մայրով, , աշունով, գլուխով

Ներգոյական ում մեջ- քարում, , քաղաքում, սահնակում, մայրում, , աշնան մեջ, գլուխ,գլղում

3. Լրացրեք աղյուսակը

Հարցական բառ3 գոյականՀոլովի անունը
Ո՞վԱղջիկ, մարդ,տղաՈւղղական
Ո՞ւմ /մոտենալ/Բժշկոին,ոստիկանին                կենթանիներինՆերգոյական
Ինչի՞ցՄառդուց,կենդանիներից,կարտոֆիլիցԲացառական
Ինչո՞վՁիով,հավով,գազարովԳործիական
Ո՞ւմ մեջԳլխում,ինքնադիռում,մտքումՆերգոյական
Ինչի՞Պայուսակի,լուսի,հեռուստացուցիՍեռական
Ինչի՞նՔարին,ճանապարհին,գլխինՀայցական

Հասած երկինքը

  • Հեքիաթից դո՛ւրս գրիր 7 գոյական և դրանց այնպիսի բառեր ավելացրու, որ գոյականները տրամադրություն ունենան, օրինակ՝ երկինք- հուզված երկինք։
     ձյուն-ճերմակ ձյուն
    ինքնաթիռներ-մեծ ինքնաթիռներ
     շաքարավազ-քաղցռ  շաքարավազ
    Հրշեջներն-ուժեղ Հրշեջներն
     գայլ-ուրախ  գայլ
    Երեխաներ-որախ Երեխաներ
    ծիծեռնակներն-գեղեցիկ ծիծեռնակներն
  • Նախորդ առաջադրանքում գրածդ զույգերից որևէ մեկով հեքիաթ հորինիր։
    Երեխաներ
    Մի օր երեխաները խաղալիս էն լինում և զրուցում էն երանի թե մենք դպրոց չգնանք և ամբողջ օր խաղանք: Մայրիկներ լսումեն և կատարում նրանց երազանքը:ԵՎ մեկ ամիս անցնումե երեխաներ ասումեն մեզ դպրոց կտանեք մենք ձանձրացելեվք:
  • «Երկինք» բառի սկզբնատառերով գոյականներ գրիր։ Գրածդ բառերը փորձի՛ր միավորել մեկ նախադասության մեջ։

Ե —րազ

ր —ոպե

կ —ոնֆետ

ի —նքնաթիռ

ն —եպտուն

ք —աղաք

  • Փորձիր նախադասություններհամար ավարտ մտածել։
    Եթե ժամացույցները առաջ գնալու փոխարեն հետ գնային, մենք կհայտնվենք քառեդառում։
    Եթե ընձուղտի վիզը նապաստակի վզի նման կարճ լիներ,Անուն ընձուղտ չի լինլ:
    Եթե կոկորդիլոսի ատամները շաքարից լինեին,ջուր խմելիս կհալվեր։
    Եթե երկնքից անձրևի փոխրեն ամպիկներ թափվեին,աշխար փափուկ կլինիներ։
    Եթե շան փոխարեն մարդիկ կենգուրու պահեին, ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․