Առաջադրանքներ

• Սևացրած բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրիր։
  Մղոն -տարածության չափ։
  Ճիգ – ուժերի լարում։
  Բազմել – սեղան նստել։
• Մոխրագույմով նշված բառերը բառակազմորեն վերլուծիր։
  Հյուրասենյակ – հյուր + ա + սենյակ – բարդ։
  Վերհիշել – վեր + հիշել -բարդ։
  Ագարակատեր – ագարակ + ա + տեր – բարդ։
  Ծխախոտ – ծուխ + ա + խոտ – բարդ։
  Դեղձենի – դեղձ + ենի – ածանցավոր։
  Գողություն – գողանալ + ություն-ածանցավոր։
  Ամենաուշ -ամենա + ուշ – ածանցավոր
  Հաջողություն -հաջող + ություն – ածանցավոր։
• Դեղինով նշված նախադասությունն ինչպե՞ս ես հասկանում։
   Վնաս չունի, ի՞նչ մեծ բան է մի ձիու կորուստը, ամբողջ հայրենի երկիրն ենք կորցրել. մի ձիու համար եկել ես լաց ես լինում։
  Խոսրով քեռին ուզում էր ասել, որ ի տարբերություն կորցրած հայրենիքի ձի կորցնելը մեծ դժբախտություն չէ։
  Արամը ինչո՞ւ չէր ցանկանում, որ ձին վերադարձնեն։
  Նա չէր ցանկանում ձին վերդարձնել, որովհետև ուզում էր ձի քշել սովորել։
• Ըստ քեզ Ձիու տերը հասկացա՞ց, որ տղաներն էին իր ձին գողացել։ Պատասխանդ պատճառաբանիր։
  Ջոն Բայրոնը գլխի էր ընկել, որ դա իր ձին է, որովհետև նա շատ լավ էր ճանաչում իր ձիուն։
  Պատմվածքի հերոսներին թվարկիր, նրանցից յուրաքանչոյւրին բութագրիր մեկական բառով, բայց որ չկրկնվես։
  Արամը – բարի։
  Զարմիկ մուրադը – խենթ։
  Սպիտակ ձին – ուժեղ։
  Խոսրով քեռին – կոպիտ։
  Ջոն Բայրոն – նրբանկատ։
• Դո՛ւրս գրիր․

1․ Ամենաարկածային հատվածը։

Հաջորդ օրը առավոտ շուտ մենք ձին տարանք Ջոն Բայրոյի այգին և թողեցինք գոմում։ Շները մեզ շրջապատած հետևեցին, առանց ձայն հանելու։

— Շները, — փսփսացի Մուրադի ականջին, — կարծում էի, որ կհաչեն։

— Ուրիշի վրա կհաչեն, — ասաց նա։— Ես գիտեմ շների հետ վարվելու ձևը։

2․ Ամենահուզիչ հատվածը։

Մուրադը փաթաթվեց ձիուն, քիթը սեղմեց նրա քթին, ափով մեղմ շոյեց, և մենք հեռացանք։

Կեսօրից հետո Ջոն Բայրոն սայլով մեր տուն եկավ և մորս ցայց տվեց գողացված ու վերադարձված ձին։

— Չգիտեմ ինչ մտածեմ, — ասաց նա, — ձին ավելի ուժեղ է, քան առաջ։ Նույնիսկ բնավորությամբ մեղմացել է։ Փառք աստծո։

59. Առածներն ընդգծված բառերի հականիշներով լրացրո´ւ:

Անպտուղ ծառը կկտրեն, Պտղատու ծառին քար կգցեն:

Բարին որ չլիներ,չար աշխարհը կքանդեր:

Դևին դժոխքը ցույց չտաս, դրախտ ճանապարհը չի իմանա:

Թացն էլ չորի հետ վառվում է:

Կաթի հետ մտածը հոգու հետ  դուրսկգա:

Հագուստի նորն է լավ, ընկերոջ հինել :

Մինչև չգա վերջինը, չի հիշվի առաչին :

65. Սեր և հոր բառերի տարբեր իմաստներով կազմի´ր նախադասություններ:

Օրինակ՝ մարտ բառով

Այս տարի մարտը տաք էր ու չոր:

Մութն ընկնելուն պես  մարտը վերջացավ:
սեր գեղեցիկ բան է
կաթի վրա կա շատ սեր

հոր շատ խորն է
հոր սեր աքան շատ է

68. Փորձի՛ր բացատրել, թե տրված զույգերն ինչո՞ւ են կոչվում համանուններ կամ նույնանուններ:

Մարտ – մարտ, սեր – սեր, հոր – հոր, հոտ – հոտ, անտառ – անտառ, արի – արի, կար – կար:
այս բառ էր ունեն նուն անուներ բաց տարբեր իմաստներ

69. Ընդգծված բառերի  և արտահայտությունների փոխարեն փակագծերում տրվածներից մեկը գրի´ր:

Որ խոսքը կարճեր, ավելորդ բաներ չէր ասի: (Կարճ կապեր, երկար չէր)

Որ խոսքը երկար չէր, ավելորդ բաներ չէր ասի:

Պարանը կարճ էր, աշտարակի ծայրին չհասավ: (Կարճ կապեր, երկար չէր)
Պարանը երկար չէր , աշտարակի ծայրին չհասավ։

Գլուխը կախ էր ու սիրտը կոտրված: (Խոնարհ էր, իջեցներ)
Գլուխը Խոնարհ էր ու սիրտը կոտրված:

Դույլը ջրհորը կախեր թե չէ, թզուկը հայտնվելու էր: (Խոնարհ էր, իջեցներ)

Դույլը ջրհորը իջեցներ թե չէ, թզուկը հայտնվելու էր:

Դռան ժանգոտ փակի վրա ինչ-որ թուղթ դրեց ու գնաց: (Կողպեքի, ծածկի)

Դռան ժանգոտ Կողպեքի վրա ինչ-որ թուղթ դրեց ու գնաց:

Եթե պատուհանը փակի, ցուրտ չի լինի: (Կողպեքի, ծածկի)
Եթե պատուհանը ծածկի, ցուրտ չի լինի:

70. Որոշի´ր, թե ընդգծված բառին տրված հարցերից ո՞րն է համապատասխանում:

Հեռվում երևացին նավեր: (ի՞նչ, ինչե՞ր)

Հեռվում երևացողը  նավ էր: (ի՞նչ, ինչե՞ր)

Քաղաքում կային այգիներ:  (ի՞նչ, ինչե՞ր)

Դա քաղաքի ամենամեծ այգին էր: (ի՞նչը, ինչե՞րը)

Ի՜նչ ծանոթ ձայն էր: (ի՞նչ, ինչե՞ր)

Դրսից ծանոթ ձայներ էին լսվում: (ի՞նչ, ինչե՞ր)

Եթե բարձր ձայներ, անպայման կլսեինք: (ինչե՞ր, ի՞նչ աներ)

Ձեր տղան էր եկել: (ո՞վ, ովքե՞ր)

Տղաներ եկան, որ օգնեն: (ո՞վ, ովքե՞ր)

Դա առաջնորդին ծանոթ նետ էր: (ի՞նչ, ինչե՞ր, ի՞նչ աներ)

Տղան փետուրնևրից սարքել էր նետեր:  (ի՞նչ, ինչե՞ր, ի՞նչ աներ)

Որ դիպուկ նետեր, ոսկե խնձորը կգցեր: (ի՞նչ, ինչե՞ր, ի՞նչ աներ)

71. Ընդգծված յուրաքանչյուր բառի համար ինքդ հարց գրիր։

Մեր ձեղնահարկում կատվի ձագեր գտա:

Որջից  դուրս եկողը ձագ էր:

Որդին պահարանն էր բերել ու դրել սենյակի անկյունում:

Դպրոցին այսպիսի պահարաններ են պետք:

Երկնքում նորից թռչուններ երևացին:

Վանդակի թռչունն էր դուրս եկել:

Հատիկը հավաքողները մրջյուններ են:

Ձմռանը պատրաստ սպասողը մրջյունն էր:

Գոռացողը պահակն էր:

Պահակներ կարգեք, որ ապահով լինեք:

72.Կետերի փոխարեն գրի´ր փակագծերում տրված համապատասխան բառը կամ արտահայտությունը:

Ծառերին արթնացնողը …. (քամին էր, քամիներ):
Այդ օրվանից հետո շատ …. (քամին էր, քամիներ) են փչել:
Տարբեր …. (պարեր, պար էր) են սովորեցնում դպրոցում:
Դա չտեսնված մի … (պարեր, պար էր):
Պարտեզի բոլոր ծաղիկները (սպիտակ են, սպիտակեն):
Եթե բոլոր ծաղիկները միանգամից (սպիտակ են, սպիտակեն), լա՞վ կլինի:
Թող հենց հիմա աչքերը (փակ են, փակեն) ու քնեն:
Բոլոր դռները (փակ են, փակեն), մի՞թե տանը մարդ չկա:
Անծանոթ … (համ էր, համեր), այդ մրգից չէի կերել:
Տարբեր խոհարարների եփած նույն անունով ճաշերը տարբեր (համ էր, համեր) ունեն:

Geogebra.classic երկրաչափական ծրագրի կիրառում: Գծեք համապատասխան գծագիրը և լուծեք առաջարկված խնդիրները։ Կարող եք կազմել ու առաջարկել նմանատիպ խնդիրներ։

1․Հաշվի՛ր 15 մմ, 14 մմ, 16 մմ և 17 մմ կողմերով քառանկյան
պարագիծը։
15+14+16+17=62մմ

2․Հաշվի՛ր 3 դմ, 5 դմ, 8 դմ և 9 դմ կողմերով քառանկյան
պարագիծը։
3+5+8+9=35դմ

3.Գտի՛ր քառակուսու մակերեսը և պարագիծը՝ իմանալով, որ նրա կողմի երկարությունը 8 մ է։
8+8×2=32մ

4․Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և
երկարության գումարը 17սմ է։
17×2=34սմ

5․Քառակուսու պարագիծը 44 սմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու կողմը։

44:4=11սմ

6․Քառակուսու պարագիծը 48 սմ է։ Որքա՞ն է այդ քառակուսու
մակերեսը։

48:4=12սմ
12×12=144սմ

7․Քառակուսու մակերեսը 81 քառակաուսի մետր է։ Գտի՛ր քառակուսու
կողմը։

9սմ

8․Քառակուսու 3 կողմերի գումարը 18 սմ է։ Որքա՞ն է այդ
քառակուսու 1 կողմը։
18 : 3 = 6 սմ

9․Քառակուսու 3 կողմերի գումարը 21 սմ է։ Որքա՞ն է այդ
քառակուսու մակերեսը։
21։3=7
7×7=49սմ
49

10․ Ուղղանկյան լայնությունը 5 սմ է, իսկ երկարությունը 4 սմ-ով մեծ է լայնությունից։ Գտնել ուղղանկյան պարագիծը։

5+4=9
9×5=45սմ

11․ Հաշվի՛ր 15սմ և 11 սմ կողմերով ուղղանկյան պարագիծն ու
մակերեսը։

15+15+11+11=52

15×11=165սմ

12.Գործնական աշխատանք տանը․

Սիրելի սովորողներ, հաշվեք ձեր սենյակի հատակին փռված ուղղանկյունաձև գորգի մակերեսն ու պարագիծը։

 Հաշվեք խոհանոցի հատակի քառակուսաձև սալիկի մակերսն ու պարագիծը։ 1 սալիկի մակերեսը   բազմապատկեք հատակի  խոհանցի հատակի սալիկների քանակով, արդյունքում կպարզեք խոհանոցի  հատակի մակերեսը։

Պարզեք նաև, ձեր տանը գտնվող ամենամեծ և ամենափոքր ուղղանկյունաձև սեղանների մակերեսների տարբերությունը։ 

Հաշվեք ձեր սենյակի հատակին փռված գորգի մակերեսն ու պարագիծը։ Հաշվեք խոհանոցի հատակի քառակուսաձև սալիկի մակերսն ու պարագիծը։

Գործանական աշխատանքները վերածեք խնդիրների

Առաջադրանքներ

• Բնության ո՞ր երևույթն է բանաստեղծության մեջ նկարագրված։
  Բանաստեղծությունում նկարագրված է անձրևը։
• Բնության ո՞ր երևույթն է քեզ ոգեշնչում, ինչո՞ւ։
  Ինձ ոգեշնչում է անձրևը, որվոհետև անձրևը իմ սիրած բնության երևույթն է։
  բանաստեղծությունից դուրս գրիր 5 նախադասություն, որտեղ փոխաբերական իմաստով գործածված բառ կա։
  1)Ուռին ուզում է փախչել, 
  Բայց արդեն ուշ է:
  2) Ուռին ճչում է կարծես. 
  -Հասե՜ք. աղետ է:
  3) Ի՞նչ կատարվեց… Երկնքում 
  Քանդուքարափ է: 
  4) Ամպերը փուլ են գալիս, 
  Տեղատարափ է:
  5) Ծառս է լինում և խառնում 
  Ամպն ու ալիքը 
  Եվ ծովերին է տանում 
  Այս արհավիրքը:
• Բանաստեղծությունն ի՞նչ գույն ունի և ի՞նչ տրամադրություն է քեզ փոխանցում։
  Բանաստեղծությունը ունի մոխրագույն, կարմիր, դեղին գույներ։ Այս բանաստեղծությունը ինձ փոխանցում է աշնանային տրամադրություն։ Սկսվում են քամիները, թափվում են տերևները և տեղում են հորդառատ անձրևներ։
• Գրիր ստեղծագործական աշխատանք՝ «Անձրև» վերնագրով։
  Անձրև
  
  Տարվա բոլոր եղանակներին անձրևը գեղեցիկ է, բայց աշնան անձրևը յուրահատուկ է։ Այն կարծես իր մեջ յուրահատուկ հմայք ունենա և իր հետ թախիծ բերի։ Երբ աշնանային հորդառատ անձրև է գալիս, այդ ժամանակ սիրում եմ տանը լինել։ Ես պատուհանից նայում եմ և լսում անձրևի հաճելի ձայնը։ Սիրում եմ նաև արևային անձրևը՝ գունավոր, ուրախ, տարօրինակ։ Այդ ժամանակ սիրում եմ դրսում լինել։ Վազվզում եմ անձրևի տակ՝ թրջվում։ Անձրևից հետո դուրս է գալիս ծիածանը իր գեղեցիկ գույներով և զարդարում երկինքը։ Ես սիրում եմ անձրևը և երբեք չեմ տխրում, որ անձրև է գալիս։

Տարվա բոլոր եղանակներին անձրևը գեղեցիկ է, բայց աշնան անձրևը յուրահատուկ է։ Այն կարծես իր մեջ յուրահատուկ հմայք ունենա և իր հետ թախիծ բերի։ Երբ աշնանային հորդառատ անձրև է գալիս, այդ ժամանակ սիրում եմ տանը լինել։ Ես պատուհանից նայում եմ և լսում անձրևի հաճելի ձայնը։ Սիրում եմ նաև արևային անձրևը՝ գունավոր, ուրախ, տարօրինակ։ Այդ ժամանակ սիրում եմ դրսում լինել։ Վազվզում եմ անձրևի տակ՝ թրջվում։ Անձրևից հետո դուրս է գալիս ծիածանը իր գեղեցիկ գույներով և զարդարում երկինքը։ Ես սիրում եմ անձրևը և երբեք չեմ տխրում, որ անձրև է գալիս։

Մաս 2

Գրադարանավարուհին առաջարկեց կարդալ մանկական գրքեր։ Մաթիլդան շատ արագ էր կարդում, և կարդաց բոլոր գրքերը։ Մաթիլդան տիկին Ֆելփսին հարցրեց, ուրիշ էլ ինչ կարող է իրեն առաջարկել։ Տիկինը զարմացավ, որ բոլոր գրքերը կարդացել է։ Մի ինչ – որ նշանավոր գրողի գիրք առաջարկեք, – ասաց Մաթիլդան։ Տիկին Ֆելփսը սկսեց դարակները նայել և մտածեց, չորս տարեկան երեխային ինչ գիրք առաջարկեմ։ Եվ առաջարկեց Չարլզ Դիքենսի <<Մեծ հույսեր>> գիրքը։ Մաթիլդան ամեն օր գալիս էր գրադարան և գիրք կարդում։ Մաթիլդան կարդաց Դիքենսի և շատ գրողների գրքերը։ Ցանկը տպավորիչ էր, և տիկին Ֆելփսի զարմանքը ,հիացմունքը, չափ ու սահման չուներ։ Այդպիսի երեխա առաջին անգամ էր տեսնում։ Հետո տիկին Ֆելփսը առաջարկեց գրքերը տանել և տանը կարդալ, հետո վերադարձնել։ Մաթիլդան շատ ուրախացավ։ Շաբաթը մեկ գրադարան էր գալիս իր կարդացածները վերադարձնում և նորերը վերցնում։ Շատ հաճելի էր տանը մենակ գիրք կարդալ։ Գրքերը նրան հեռու աշխարհներ էին տանում ու ծանոթացնում զարմանալի և հետաքրքիր կյանքով ապրող մարդկանց հետ։ Անգլիական փոքրիկ քաղաքի իր ննջարանում նստած՝ աշխարհով մեկ ճամփորդում էր։

Առաջադրանքներ

• Տեքստից գտիր Հերմանի ընտանիքը բնութագրող հատվածները և դուրս գրիր։
  Սան Փաբլո փողոցում մի գերմանական ընտանիք հարևանությամբ տուն ուներ։ Նրանք հիանալի մարդիկ էին` պարզ ու հասարակ։ 
• Բնութագրիր Հերմանին՝ խոսքդ հիմնավորելով տեքստից դրուս գրված հատվածներով։
   Նա խաղաղ տղա էր, փոքր-ինչ ինքնամփոփ և խոսում էր քիչ օտարոտի արտասանությամբ, թեև բնիկ մեր հովտից էր։
• Արդարացնո՞ւմ ես արդյոք Հերմանին ծեծող տղաների արարքը։ Խոսքդ հիմնավորիր։
  Ես նրանց չեմ արդարացնում, որովհետև չի կարելի ծեծել մի մարդու ով անմեղ է։
• Պատմվածքից դուրս գրիր
  1․ամենահուզիչ հատվածը
• Այդ գիշեր, երբ անկողնում էինք, ես իմ եղբայր Գրիգորին հարցրի.
• -Գրիգոր, դու ատո՞ւմ ես գերմանացիներին։ Եվ իմ եղբայր Գրիգորը հարցրեց.
• -Ի՞նչ:
• Ես մի անգամ էլ հարցրի.
• -Դու գերմանացիներին ատո՞ւմ ես, Գրիգոր։
• Միառժամանակ նա ոչինչ չասաց, բայց ես գիտեի, թե ինչ է մտածում:
• -Ոչ, ես նրանց չեմ ատում,— ասաց նա։— Թե ինչն եմ ատում, չգիտեմ: Բայց մի բան ատում եմ` դրանց այսօրվա արածն եմ ատում։ Դա եմ ես ատում: Այ հենց դա է, որ ես ատում եմ:
• 
  2․ ամենալարված հատվածը
• Սակայն Հերմանը վերադարձավ: Ինչ-որ մեկը նրան տեսավ Սան Փաբլո փողոցով բարձրանալիս, և խումբը վազեց նրա կողմը։ Ինչ-որ մեկը հարցրեց.
• -Դու գերմանացի՞ ես։ Հերմանն ասաց.
• -Այո:
• Ւնչ-որ մեկը հարցրեց.
• -Դու ատո՞ւմ ես կայզերին։ Հերմանն ասաց.
• -Ոչ, ես ոչ ոքի չեմ ատում։
• Այդ ժամանակ ինչ-որ մեկը հարվածեց Հերմանի դեմքին։ Ինչ-որ մեկը ոտք գցեց նրան ու նա ընկավ։ Ինչ-որ մեկը ցատկեց նրա վրա և մյուսները սկսեցին ծեծել ու քացահարել։
• Դա երկու րոպե էլ չտևեց։ Ամեն ինչ շատ շուտ ավարտվեց։ Մենք պատկերացնում էինք, որ փոքրիկ զինվորներ ենք։ Մենք պատկերացնում էինք, որ արդարության պաշտպաններ ենք։ Երբ Հերմանի քթից արյուն եկավ, նրան հարցրին.
• -Դե, հիմա ասա, ատո՞ւմ ես կայզերին։ Եվ նա բղավեց.
• -Ոչ, ես ձեզ եմ ատում։
• Դեղինով նշված հատվածից օգտվելով բացատրիր, թե ինչ վերաբերմունք ունեին պատմվածքի հերոսն ու նրա եղբայրը կատարվածին և դուրս գրիր ուրիշ հատվածներ, որտեղ երևում է նրանց վերաբերմունքը։
  <<Իմ եղբայր Գրիգորն հայերեն ասաց, թե հուսով է, որ նա տուն չի վերադառնա>>։
  Նրանք չէին ուզում, որ նա վերադառնա, որովհետև չէին ուզում, որ Հերմանին տանջեն։
• Ես չէի ուզում, որ Հերմանին ցավ պատճառեն, բայց անկարող էի ստիպել ինձ տանը մնալ։ Մտածում էի, որ եթե մնամ տանը ու չտեսնեմ, թե ինչ է կատարվելու, կմեռնեմ։ Իմ եղբայր Գրիգորն ու ես իրար կողք էինք քայլում և մենք մեծ տղաներից ետ մնացինք։ Ճիշտն ասած, մենք այդ խմբի հետ կապ չունեինք, բայց զգում էինք, որ այդ ամենը սկիզբ է առել մեր ծառի վրա և ուզում էինք տեսնել, թե ինչ է լինելու։ Խումբը հասավ Սան Փաբլո փողոց։ Էդգար Րայֆը մոտեցավ Հերմանեց դռանն ու թակեց։ Խումբը, փողոցի լայնքով մեկ կանգնած, սպասում էր: Դուռը բացեց Հերմանի մայրը։ Էդգար Րայֆը մի րոպե խոսեց նրա հետ ու մոտեցավ խմբին։
• — Տանը չէ,- ասաց էդգար Րայֆը։- Մայրն ասաց, որ քաղաք է գնացել, շուտով կվերադառնա։
• Իմ եղբայր Գրիգորն հայերեն ասաց, թե հուսով է, որ նա տուն չի վերադառնա:
  
• բացի նրանից, որ պատերզամը պատճառ է դառնում, որ մարդիկ զոհվեն, ուրիշ ի՞նչ վատ բաներ են տեղի ունենում պատերազմների ժամանակ։
  Պատերազմների ժամանակ ավերվում է երկիրը, կորցնում են տարածքներ։ Մարդիկ սովի են մատնվում և կորցնում են իրենց հանգստությունը։